Onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal

Niemand is schuldig tot het tegendeel is bewezen. Een verdachte heeft het recht op een advocaat tijdens zijn of haar proces, en wordt overgeleverd aan de beslissingen van een rechter. De consequentie voor een veroordeelde kunnen verstrekkend zijn, dus wordt er van de aanklager de grootst mogelijke integriteit verwacht. Een officier van justitie legt een dossier aan met bewijsstukken, verklaringen en resultaten van een onderzoek. Om te zorgen dat de verdachte een eerlijk proces kan verwachten, moeten ook de onderzoekers, politie, zich aan de wet houden. Als alles en iedereen zomaar in mocht grijpen in dossiers, telefoongesprekken, emailverkeer, private correspondentie en eigendommen zou dat grote gevolgen hebben voor de wetten waarop een rechter zijn of haar uitspraak doet. Bewijs dat wordt verkregen door het aangaan van een strafbaar feit, maakt het rechtsongeldig. Criminaliteit bestrijden met onwettige handelingen maakt dat een veroordeling op losse schroeven komt te staan. Iedereen heeft wel geheimen, zelfs de staat. Ook in een democratie heeft de regering vele dossiers en feitenkennis, die zelfs met het parlement niet worden gedeeld. De ene keer is dat vanwege de staatsgevaarlijke lading van de informatie, de andere keer gewoon omdat het een minister of ander verantwoordelijk persoon het niet goed uitkomt.
Informatie die een minister of ander kabinetslid in verlegenheid kan brengen vanwege verkeerde besluitvorming of carrière gerichte beslissingen kunnen als “Staatgeheim” worden versleuteld. In tegenstelling tot het bedrijfsleven is klokkenluiden door een ambtenaar van een ministerie een staatgevaarlijke daad, ook al zou daarmee een groot onrecht of leugen wereldkundig worden. Stelen van bewijsstukken wordt door een regering ten strengste verboden. Althans tot nu toe.

Was het verboden voor de politie om kentekens op te slaan, na enig aandringen over de handigheid om die gegevens te bewaren, moet dan misschien toch maar de wet worden aangepast. Het zet natuurlijk de deuren open om in de toekomst, al is het nu niet het voornemen, ook de kilometer registratiekastjes daarvoor te gebruiken. Vooralsnog vallen dat soort praktijken onder “onrechtmatig verkregen bewijs” en dat mag niet van de wet. Het gaat er echter op lijken, dat regeringen al die privacy beschermende regels maar lastig vinden. Bewijsmateriaal wordt gewoon handel. Criminele handel wel te verstaan. Binnenkort worden banken niet meer overvallen voor de inhoud van kluisjes of groot geld, maar voor de informatie die op de computers staan. Dat brengt veel meer op, als eerst overheden, en later natuurlijk ook criminele organisaties geld gaan betalen voor deze gestolen informatie.

Bewijsmateriaal wordt dus verhandelbaar. Was het tot nog toe de fantasie van rechercheurs die het dossier aanvulden, kunnen criminelen met enige kennis van zaken, bewijsmateriaal te koop aan bieden aan justitie. De hoogste bieder wint meestal, dus de rechtsgang zal vooral ten gunste van de meest biedende gaan. Als staatssecretaris de Jager een kopietje van een gestolen CD-rom wenst te ontvangen van de Duitse regering, zal hij ook mee moeten betalen. Volgens de wet is dat heling, en daar staat ook gevangenisstraf op. Zo niet, opent daarmee de doos van Pandorra, en moet zo’n regering vrezen voor het uitlekken en verkopen van gevoelige informatie door ministeriele ambtenaren. Dat zou voor de democratie misschien een verademing zijn, maar iedere uitspraak van een rechter in de toekomst ongeloofwaardig maken.