4 Februari 2014, over rechts rokend rijden en handpalm snijdende tasjes

En dan wordt je wakker op 4 Februari 2014. Net voordat je de voordeur uit stapt om je lief, zoals op de meeste dagen van de week, naar het station te brengen, realiseer je je opeens dat er sinds een aantal nachten geen zwart vierwielaangedreven no-nonsense karretje meer onder de carport staat maar een, weliswaar ook oude, witte voiture, die voor mensen als wij eigenlijk met te veel luxe is getooid. 

Onderweg naar Tomar is het zoeken naar de schakelaar voor de achter-ruitenwisser, de asbak en de juiste stand van de verwarming zodat de koude voeten hier ook van profiteren. Oh ja, we zijn blij met de vierdeurs Fiësta uit 1998. Het imitatie wortelnoten dashboard heeft een herkenbare aanblik voor een houtbewerker maar alle kopjes en lampjes zijn lichtelijk intimiderend tijdens de eerste kilometers. De sportvelgen, de lage bandjes, de radio met cassette en CD wisselaar, de stilte en de elektrisch openende ramen zijn allemaal wat veel voor het eenvoudig stel, dat gewend was aan het voelen van iedere oneffenheid in het wegdek en de fysieke inspanning om te sturen of de ramen open te doen. Het asbakje, extra moeilijk gesitueerd achter de versnellingspook, dwingt me tot het in de rechterhand houden van mijn sigaret, het vergt enige nieuwe motorische vaardigheden. Soms moet je gewoon je verstand laten spreken en afscheid nemen van een kleine droom om een hoger doel tot een compleet plaatje vorm te geven.

De allroad blokkendoos heeft zijn plaats gevonden in de garage van een familie, door wie het autootje ook daadwerkelijk op zijn z'n kwaliteiten wordt beoordeeld. De witte zestien-klepper is voor ons, zolang de elektrische snufjes het niet begeven, een betrouwbaar wagentje om van A naar B te komen, om bijvoorbeeld van Alqueidão naar Lissabon te rijden. Onbekend met de, 16 jaar oude, moderne techniek van een, door de accu aangestuurde, centrale deurvergrendeling, geeft vooralsnog een ongemakkelijk gevoel. Wat als de accu leeg raakt, hoe kom ik achter het stuur? De angst voor nieuwigheden is menselijk, terughoudendheid ten aanzichten van verandering zal altijd een onderdeel van ons karakter zijn, zeker als we ons enige aarde onder de voeten hebben verworven. Voor de verandering was het papierwerk on-Portugees eenvoudig, alhoewel de commissie voor de ambtenarij toch nog opliep naar 65 Euro.

Tja, ook in Portugal gaat voor niets slechts de zon op, zijn de regen en de wind nog niet te betalen verschijnselen en zijn plastic tasjes bij de supermarkt nog altijd de normaalste zaak van de wereld. De kassa medewerkster scant en plaatst ieder product in een plastic tasje alvorens het vrij te geven voor het winkelwagentje. Waarschijnlijk zorgen de miljoenen tasjes die jaarlijks via dit verworven klantenrecht van eigenaar veranderen voor een paar procenten omzet van de oliemaatschappijen. Oh zeker, er wordt geëxperimenteerd met biologisch afbreekbare producten, maar vooralsnog is het resultaat slechts gedeukte blikken bruine bonen en open spattende pakken melk door het milieuvriendelijke gebrek aan flexibiliteit en sterkte van het materiaal. Wij als noordelingen zijn gewend aan het gebruik van de boodschappen tas en de markt veroverende Lidl en Aldi doen dan ook hun best om kleurrijke tassen met een penen of preien printje te verkopen. Niet vanwege het milieu, maar omdat iets gratis weggeven gewoonweg niet verankerd is in de bedrijfsvoering van de multinationals.

In Nederlandse supermarkten is het normaal dat je moet betalen voor een tas, maar bij andere winkels niet. Door klanten te laten betalen voor een plastic tasje en daar duidelijk over te communiceren, kunnen de Nederlandse winkels het aantal uitgegeven tasjes flink verlagen. Dat zou blijken uit een proef van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken en drie gemeenten. Tijdens de proef werden er 48 tot 77 procent minder plastic tasjes gebruikt. Negen ketens deden mee aan de proef: Blokker, Bart Smit, Intertoys, Intergamma, Kruidvat, Hema, C&A, V&D en Zeeman. De winkels vroegen klanten zelf een tas mee te nemen en benadrukten het belang van het hergebruik van plastic tassen. Als klanten toch een tas wilden, vroegen de winkeliers voor middelgrote en grote tassen minimaal 10 cent. De kleinste tassen werden nog wel gratis gegeven, maar alleen als klanten daar expliciet om vroegen.

In Nederland wordt jaarlijks zo'n 25 miljoen kilo aan plastic tassen gebruikt, een te verwaarlozen hoeveelheid in vergelijking met Portugal. De Hollandse overheid en het bedrijfsleven afgesproken dat terug te dringen. De Raad Nederlandse Detailhandel zegt op basis van de proef te willen bekijken of het betalen voor een tas landelijk ingevoerd kan worden. Maar de RND zegt erbij dat dat slechts één van de opties is. Een andere optie is dat er alleen maar meer voorlichting komt over het belang van het hergebruik van tassen. En die laatste optie zal dan ook wel de keuze worden, min of minder ondersteund door Shell en andere olie opborende bedrijven. Benzine is een afvalproduct van o.a. de vervaardiging van plastic. Hoe duur moet de smeerolie van de economie niet worden als men de eigenlijke grondstoffen minder gebruiken kan. De oplossing is simpel. Gewoon het beroemde kwartje minder belasting op een liter brandstof en dat zelfde kwartje als toeslag op ieder plastic tasje, want als we het onderzoek moeten geloven worden er net zo veel tasjes gebruikt en verkocht als dat er liters brandstof verdwijnen in de snel leeg rakende tanks van onze heilige koeien.

Voor de jonge hippe Portugese vrouw zijn gratis tasjes van levensbelang. Een éénmalige aankoop bij een parfumerie, een internationaal modehuis of AppleStore brengt een maandenlang imago versterkend voordeel met zich mee. Nee, een handtas is geen betaalbaar statement, tenzij die van Gucci, Dior of een ander emotioneel onbetaalbaar merk is. Het gratis tasje, bij de aankoop van een kabeltje voor een iPad of een paar sokken van Hilfiger, wordt iedere dag als accessoires gedragen om aan te geven dat ze jong, modebewust en succesvol zijn.

Ons 16 jaar oude autootje verdwijnt in de massa. Op een parkeerplaats moet je goed kijken welke witte Fiësta de jouwe is, iets waarbij de 4x4 Panda geen twijfel toe liet. In die zin past het wagentje dus bij ons. We zijn gewoon onderdeel van de massa als we onze boodschappen in plastic tasjes vanuit het winkelwagentje in de kofferbak laden, als we gelijk onze medeweggebruikers de tolwegen vermijden en hopen dat al die nieuwigheden niet te snel hun intrede doen maar ons de kans geven om er langzaam aan te wennen. Ja, we hebben en gebruiken boodschappentassen, Portugese van de Lidl en de Aldi. Mee verhuisde opvouwbare tassen van de Gamma, Praxis, Konmar en Jumbo hebben hun reclame waarde verloren, maar zeker niet hun gebruikswaarde als we ze vullen met handpalm snijdende Modelo of Intermarche tasjes. Zijn we toch nog vernieuwend......