December, de angst voor vreemdelingen en heiligheid

Te klein waren ze nog, Hendrik en Imke. Te klein om imaginaire begrippen als God, de heilige geest en een niet aan te raken ziel te begrijpen. De eerste levensjaren stonden in het teken van voorbereiding op het aanvaarden van de onheilspellende visioenen over toekomstige consequenties van atheïstisch gedrag. Ze wisten niet beter dan dat hun ouders de waarheid in pacht hadden.

De hemel werd vertegenwoordigd door cadeautjes. De zak stond synoniem voor de hel en de Ark werd uitgebeeld door een stoomschip waarop de goedheiligman vanuit het koninkrijk Gods zijn weg vond naar de lage landen. Nee, bij die heidenen kwam hij niet, die kwamen niet in aanmerking voor snoepgoed, waarmee de zegen door de kamer werd gestrooid. In den beginne waren de demonen nog niet geïnterpreteerd, maar na de ontdekking van de zwarte volken in Afrika waren ze al snel een goed alternatief. Naast oom Karel, met een stuk schapenvacht op zijn kin en gehuld in een rood tafelkleed, introduceerde een met roet ingesmeerde buurvrouw de roede. Ze moesten er bang voor zijn, bang voor al die aantekeningen in het grote boek, dat verdacht veel op de Statenbijbel van grootvader leek. Waren het niet de kruisridders die de moraal op bloedige wijze in den vreemde gingen verspreiden? Het moest wel een ruiter op een wit paard zijn die het kruis, bij ontbreken van een schild, zou dragen op zijn mijter.

Na een aantal jaren werd oom Karel ontmaskerd, maar de leugen bleef een geheim ter bescherming van de kleinere broertjes en zusjes. Hendrik en Imke werden opgenomen in de loge van Sinterklaas bewakers en metselden een muur om de traditie, die tijdens de industriële revolutie tot echte wasdom kwam. Speelgoedfabrikanten leverden de hemel in een doosje, de koekjesfabriek verpakte de zegeningen in handzame zakjes en het Christelijk opvoedkundig schouwspel veranderde in een landelijke indoctrinatie. De commercie zorgde een wedloop in hemelse goedheid.

Nee, Hendrik en Imke vonden het geen probleem dat de gereformeerde school hun laatste connectie met de Hollandse identiteit de deur weigerde. Het schoolhoofd was tenslotte opgegroeid volgens een strenge leer en de vrijheid van onderwijs, zo was hun geleerd, is een groot goed, zolang deze zich stoelt op de, sinds enkele eeuwen, gevormde folklore. Hoe groot zou hun teleurstelling jaren later worden.

Hendrik en Imke stonden met hun kleinkinderen aan de kade. Als vertegenwoordigers van het grote kindergeheim namen zie die taak ieder jaar op zich. Ze hadden zich 70 jaar geleden nooit al die zwarte pieten in het dagelijkse straatbeeld kunnen voorstellen. Hoe diep moet de angst voor vreemden zich destijds in hun onvoltooide zieltjes hebben genesteld, de angst voor een niet bestaande waarheid van superioriteit. Hoe moeilijk blijkt het om de vrijheid waaraan hun kleinkinderen worden blootgesteld te beteugelen. De goedheiligman, die vertegenwoordiger van verheffing en verdoemenis verliest het langzaam van het opmerkingsvermogen van hun nazaten. Ze klampen zich vast aan de man zonder baart, wiens volgelingen de vrijheid hebben om zijn woord te verkondigen. Een nieuw genootschap waarbij het nog niet duidelijk is waar het kruis wordt gedragen. Misschien op de mijter, wellicht op het schild, maar in ieder geval als exorcist gereedschap tegenover de vrijheid van meningsuiting op een fleurig T-shirt. Racisme is een eeuwenoude traditie. Die traditie mag wel geweigerd worden op een gereformeerde school, maar toch zeker niet worden benoemd door zijn slachtoffers......