Doorgaan naar hoofdcontent

Rendementen uit het verleden geven geen garanties voor de toekomst.

Rendementen uit het verleden geven geen garanties voor de toekomst. Het is een waarschuwend zinnetje dat je vaak op “78 toeren” hoort aan het eind van een reclame boodschap voor een financieel “product”. Er zijn generaties voor wie je eerst het principe van een langspeelplaat, een single en de rotatiesnelheid op een platenspeler moet uitleggen voor dat ze zo’n uitdrukking begrijpen.

Ik las een column van Jan Willem de Graaf, Lector Brain and Technology aan de Saxion Hogeschool, met als titel: “Piketty en de Top 2000: hoe het verleden smakelijk eet!” Zijn columns bevatten meestal een zinnige en tot nadenken aansporende analyse, alhoewel ik moet toegeven dat er ook onderwerpen de bühne passeren die mij, als lezer zonder universitaire achtergrond, in verwarring brengen. U zou de column kunnen lezen om mijn gedachtegang in deze te doorgronden, want zoals Jan Willem de Graaf beschrijft, geven bepaalde rendementen uit het verleden wel degelijk, op z’n minst, betere kansen voor de toekomst. De consequenties lopen uiteen, afhankelijk van het onderwerp, van positieve resultaten tot desastreuze gevolgen. Een van die uitdrukkingen is: “Geld maakt geld”, een bewezen stelling die generaties lang kan aanhouden. Koningshuizen kunnen zich eeuwenlang in stand houden omdat het verleden zich nu eenmaal zonder vragen herhaald en talent, geestesgesteldheid en verstand er niet toe doen bij titel vererving.

Zou een minder, of misschien wel zwak, begaafd, overduidelijk narcistisch jongetje uit een achterstandswijk in New York de president van Amerika kunnen worden? Waarschijnlijk niet. Maar, met in het verleden behaalde resultaten van voorvaderen, het “met een zilveren lepel in de mond” geboren worden in een bevoorrechte situatie, kan leiden tot het onvoorspelbare! De keerzijde is echter ook waar in de politiek, resultaten en principes uit het verleden geven inderdaad geen garanties. Zo kan een beweging of partij, bijvoorbeeld opgericht in 1966, onder invloed van een verkeerde keus tijdens leiderschapsverkiezingen, uiteindelijk veranderen van democratie vernieuwend, vrijdenkend, sociaal en “een beetje links van het midden”, tot een rechtse machtspartij in 2018 waarbij alle uitgangsprincipes van de oprichters in de onderste lade van een bureau in de kelder van het geweten zijn verdwenen. Je zou kunnen stellen dat het heden zich niets gelegen laat aan het verleden.

We grijpen graag terug naar zekerheden uit het verleden, niet in de minste plaats omdat we de eigenschap hebben om de positieve gebeurtenissen beter te herinneren dan de negatieve voorvallen. Nostalgie is een bedrieglijk gevoel, maar vooral in de decembermaand een emotie die wordt opgewekt door het terugkijken op het afgelopen jaar, de lijstjes (zoals de Top2000), de herhalingen van oude films en het kookboek van grootmoeder. Alles was beter, schoner en liefelijker vroeger.
Daarom komt vroeger ook weer terug. Armoede bijvoorbeeld, terwijl een groep elite van gekkigheid niet weet wat ze met hun geld en macht moeten doen. Het buigen voor de baas omdat hij alle macht in handen heeft en bepaald of je volgende maand ook nog een inkomen hebt. Het heden wordt niet alleen opgegeten door het verleden maar het heden met al de sociale verworvenheden wordt teruggeworpen in de tijd dat het verleden een grauwe werkelijkheid was. Als we niet oppassen gaan we zover terug in het verleden dat de Franse revolutie weer volop tot leven komt.

Terug naar de stelling dat het verleden het heden aan het opeten is, want die “macht” uit het verleden is op sommige vlakken erg invloedrijk. Omdat Jan Willem de Graaf het voorbeeld van een jazzbassist aanhaalt – ik weet dat zijn passie in de muziek ligt – en ik in het dagelijkse leven daar ook mee wordt geconfronteerd, is muziek, en de instrumenten waarop het wordt gespeeld, een goed voorbeeld van een “nostalgisch” verleden dat innovatie en vrijheden beperkt. Een goede gitaar, viool, ukelele of cello is gemaakt van hout. Tropisch zeldzaam hout met allerlei eigenschappen die een instrument maken tot een duur, exclusief product. Ook hierbij is de stelling waar dat het verleden het heden op respectloze wijze verorberd. Bepaalde fabrikanten waren ooit vernieuwend en maakten tot dan toe instrumenten van ongekende kwaliteit. Dat was in het verleden. Nu maken ze slechts minder kwalitatieve kopieën van hun eigen succes, terwijl jongere generaties instrumentbouwers allerlei innovatieve materialen en technieken gebruiken die een, op z’n minst, gelijkwaardig en meestal beter instrument tot gevolg hebben. Onlangs zag ik een “hoortest” bij een Belgisch instituut voor instrumenten bouwers. Diverse gitaren werden “blind” ten gehore gebracht aan een kritisch publiek en het winnende instrument bleek van hardboard en karton te zijn gemaakt. Er zijn puristen die alles van vroeger als “standaard” blijven beschouwen en iedere verbetering als “gemakzucht” en kwaliteit verlagend fenomeen betitelen. Dat gaat zo ver dat zelfs de verlijming van een gitaar of viool met alles anders dan “beenderlijm” als een inbreuk op de originaliteit wordt gezien. Star voor ieder argument – zoals het feit dat men vroeger gewoon geen betere oplossing had – worden innovatieve technieken tegen gehouden. Zelfs het argument dat men goede alternatieven heeft voor het gebruik van houtsoorten die verantwoordelijk zijn het kappen van complete stukken regenwoud, is in de ogen van invloedrijke “kenners” geen reden om het verleden los te laten.

De Top2000 is een heel goed voorbeeld van klassieke trance-inductie. Tijdens de stemperiode worden telkens de resultaten uit het verleden herhaald en worden luisteraars op eenvoudige wijze in de richting van de immer in de bovenste regionen van de lijst staande songs gedirigeerd. Eigen keuzes moeten compleet worden ingevuld, de nummers die de samenstellers in de lijst hebben gezet behoeven slechts een vinkje. Tel daar bij op dat de “oudere” luisteraar nu eenmaal meer verleden met zich meedraagt en persoonlijke gebeurtenissen kan koppelen aan bepaalde muziek en je krijgt een lijst vol nostalgie. Het is die herinnering aan dat positieve van het verleden dat gebruikt, en misbruikt, wordt om bepaalde sentimenten op te wekken. Een goed voorbeeld is de gedachte van een deel van de Britten dat vroeger alles beter was en deze gedachte wordt via allerlei manipulatieve methodes omgezet in een soort van religieuze overtuiging. De meest gebruikelijke techniek is woordherhaling, net als bij het opnoemen van lijstjes met vroegere nummers in de Top2000, waarbij de gewenste ideeën in de geest van de kijker of luisteraar worden geïmplanteerd door ze steeds maar weer in een of andere vorm te herhalen. De laatste dagen kun je per uur de voorbeelden van zinsdelen meerdere malen afvinken tijdens TV en radio uitzendingen. “Het Britse publiek wil dat wij ermee doorgaan” en “De democratische wil van het Britse volk uitvoeren”. Een tweede techniek is om een soort sympathiestemmen – in dit geval voor mevrouw May – te verzamelen door experts en leden van het publiek dingen te laten zeggen zoals “Zij doet haar best” en “Zij moeten haar steunen”. Het publiek wordt letterlijk gehersenspoeld omdat dit alles is wat ze horen en zien, gelijk zoals de muziek op de radio en de verhalen die geassocieerd worden met bepaalde nummers uit de Top2000. Er is geen plaats voor onafhankelijke commentaren of andere keuzes. Met andere woorden, de populaire nummers in de lijst staan van te voren vast. Anders stemmen heeft maar weinig invloed en initiatief nemen om verandering te bewerkstelligen ook niet, tenzij je daarbij een geel hesje aantrekt natuurlijk en revolte letterlijk neemt.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Een kleurrijke veer in je reet steken

De derde dag alweer in 2017. Gisteren zou je nog kunnen beschouwen als een aarzelend koude start, maar vandaag is het weer gewoon “business as usual”.  Een groot gedeelte van alle geschenken en presentjes van de afgelopen periode liggen liefdeloos, en al weer vergeten, in een hoek, een ander gedeelte al kapot in de vuilnisemmer. Volgens de normen van een autohandelaar is de waarde van het nieuwe jaar al met tientallen procenten gedaald, nee, nieuw duurt slechts maar een dag. Terwijl steeds meer economen moeten bekennen dat een alternatief sociaal en financieel beleid, zoals dat in Portugal ten uitvoer wordt gebracht, helemaal geen verdoemenis tot gevolg heeft, alternatieve energie helemaal geen utopische optie blijkt maar een reële mogelijkheid en allerlei artsen en andere deskundigen tot de conclusie komen dat het verhogen van de pensioenleeftijd achteraf veel meer nadelen dan voordelen heeft, steken, bij gebrek aan applaus, rechtse politici zichzelf dan maar een kleurrijke veer in

Een keet vol losseflodders, een beurs vol verantwoordelijkheid

Vijftien is hij, Maurice. In de regen van een gure februari dag wacht hij ongeduldig in de auto op zijn vriend Barry. De verlaagde Opel Astra is weliswaar een oud karretje, maar de drieduizend euro dure radio-installatie zorgt voor een heerlijke dreun. De afkeurende blikken van de voorbijgangers, op het parkeerterrein van de plaatselijke supermarkt, laten hem koud. De gedachte aan slimme plan om zijn vriend een kratje bier te laten kopen maakt hem alleen maar stoerder. Het feit dat hij nu niet in de schoolbanken zit, maar op de bijrijderstoel van deze gave wagen, getuigt van een zelfverzekerde volwassenheid. Zestig is hij, Ahmed. Onder een parasol, geniet hij van het zeezicht in de heerlijke februari zon. De Bentley, waarmee hij van het vliegveld werd gehaald, staat keurig in de bewaakte parkeergarage. Met een glanzende grijns op zijn gezicht nipt hij van zijn thee, leest een krant en straalt een zelfverzekerdheid uit, waaraan de Nederlandse Maurice een voorbeeld zou kunnen nemen. Het

Dualisme in een dwangbuis

“In de tweede kamer gaat alles sneller”, zei ze met een lach. Nog maar net verkozen tot de beste Europarlementariër van 2010 en sinds de laatste verkiezingen plaatsnemend in de fractie van de VVD, komt het - klaarblijkelijk aangeboren - dualistische karakter haar in de weg te zitten. Als minister Bolleboos een contract tekent met de Amerikanen, moet ze helaas achteraf vragen stellen. Misschien gaat het in Den Haag allemaal te snel. “Ik ben er om de regering te controleren” twitterde ze als antwoord op een vraag daarover door ondergetekende. Haar ex-Europa collega Sophie stelde vast dat het toch echt een VVD minister is, die schijnbaar zonder overleg met zijn eigen partij, deze actie had ondernomen. Zal ze zich staande houden in de slangenkuil van het Haagse, dat vastbijtende, in Bodengraven opgegroeide sterke individuutje. In het Europese Parlement was ze een opvallende verschijning, samen met Sophie in ’t Veld vechtend voor onze privacy. Jammer voor D66 dat ze gekozen heeft voor de VV